Κώστας Κρυστάλλης, Διηγήματα Χριστουγέννων, manifesto

Περιγραφή

Ο Κώστας Κρυστάλλης με την πεζογραφία ασχολήθηκε τα τελευταία του χρόνια δίνοντάς μας εξαιρετικής δύναμης διηγήματα. Στο μικρό του έργο, σεβαστό μέρος κατέχουν και τα χριστουγεννιάτικα διηγήματα, που είχαν πέραση εκείνη την εποχή, που ακόμη ξεχώριζαν τις καματερές από τις γιορτιάρες μέρες. Στον Κώστα Κρυστάλλη αυτά τα διηγήματα ήταν, νομίζουμε, κι αποκούμπι στη πολυάνθρωπη μοναξιά της «βρωμοαθήνας». Γράφοντας ο ποιητής κατέφευγε σε περιόδους που δεν απόλειπε η ελπίδα: με τις ιστορίες του γύρναγε στα σκλαβωμένα Γιάννενα (Προπέρσινα Χριστούγεννα), στην περιπέτεια της φυγής του από αυτά (Το φυλαχτό μου), αλλά κυρίως στην ελευθερία της ορεσίβιας ζωής των κλεφτών (Τα Χριστούγεννα των κλεφτών). Φωνή κατακαημένης πατρίδας, που οι καπεταναίοι της χριστουγεννιάτικα δακρύζουν, ζητούν συγχώρεση και προσκυνάνε τα εικονίσματα.
Αναμφίλεκτα δύσκολη –σχεδόν όσο κι η σκλαβιά– η ζωή που άφησε ο Κώστας Κρυστάλλης αλλά που τις χρονιάρες μέρες χώραγε ακόμη και το θαύμα (Χαραυγούλα Πρωτοχρονιάς).
Ο Κώστας Κρυστάλλης, το κυνηγημένο αρχοντόπουλο του Συρράκου, ο σταυραητός που πάγωσε στην ερημιά της Αθήνας, με τα λίγα που μας κατέλειπε, μας έδωσε το μέτρο μιας τέχνης που δεν μπορεί να χωρέσει στην κομψοπρεπή υποτίμηση της «ηθογραφίας», αλλά κι ενός χρέους, το οποίο αρνήθηκε να ενεχυριαστεί στην χυδαιότητα του «εθνικού κέντρου».
Κι αν η πεζογραφία μας του χρωστά, λόγω της πρώιμης και ξεκάθαρης γλωσσικής επιλογής του, εμείς του χρωστούμε επειδή την κοινή μας σκούφια ούτε την έκρυψε ούτε την ντρόπιασε.